5.3. Providerzy. Zagadnienia dystrybucji. Licencje. Prawo

2. OPŁATY LICENCYJNE

W skład opłat za "bazy danych" wchodzą następujące pozycje:

1. Opłata licencyjna za użytkowanie bazy danych (prawie zawsze jest to okres 1 roku); 
2. Opłata licencyjna za użytkowanie oprogramowania wyszukiwawczego do obsługi bazy danych (nie zawsze ta opłata jest wyszczególniona oddzielnie - czasem jest wkalkulowana w pozycję "opłata licencyjna");
3. Opłaty za przesyłki pocztowe nośników bazy danych i jej aktualizacji (niekiedy ta pozycja również wkalkulowana jest w pozycję "opłata licencyjna". Opłaty pocztowe w pierwszym roku prenumeraty bywają wyższe - związane jest to z potrzebą zarejestrowania użytkownika w wysyłkowym systemie komputerowym 

Opłaty licencyjne są zróżnicowane w zależności od: 

1. Segmentu chronologicznego bazy danych; 
2. Sposobu dostępu (z użyciem nośnika lub poprzez Internet); 
3. Ilości licencjonowanych jednoczesnych dostępów (mogą to być dostępy z dowolnych komputerów wskazanej sieci komputerowej lub konkretne dedykowane komputery; 
4. Typu użytkownika (np. przedsiębiorstwa, instytucje akademickie, instytucje służby zdrowia, instytucje rządowe, itp.; 
5. Statusu kraju użytkownika w klasyfikacji danego wydawcy. Np. niektórzy wydawcy traktują Polskę wciąż jako Development Nation (Kraj Rozwijający się) lub Country in Need (Kraj w Potrzebie)i z tego tytułu udzielane są zniżki.; 
6. W wypadku, gdy dana baza danych ma odpowiednik w postaci wydawnictwa drukowanego lub kilku wydawnictw drukowanych - to przy jednoczesnej prenumeracie owych wydawnictw drukowanych niektórzy wydawcy elektroniczni stosują automatyczne upusty cenowe; 
7. W wypadku, gdy wydawcy grupują swoje bazy danych w zestawy tematyczne - to przy zamówieniu wszystkich tytułów danego zestawu płaci się mniej, niż wynosi suma ceny poszczególnych tytułów; 
8. Niektórzy wydawcy stosują specjalne taryfikatory zróżnicowane w zależności od liczby potencjalnych użytkowników. Dotyczy to zwłaszcza licencji na "site" (całą organizację) dla nieograniczonej ilości użytkowników. Liczba potencjalnych użytkowników, zwłaszcza dla wydawców amerykańskich jest określana tzw. współczynnikiem FTE - Full Time Enrollment (Zarejestrowanych w Pełnym Wymiarze Godzin). Dotyczy to studentów studiów dziennych oraz pełnozatrudnionych pracowników np. uczelni. Studenci studiów zaocznych i wieczorowych są przeliczani wg odpowiednich regułek na studentów dziennych, pracownicy zatrudnieni w niepełnym wymiarze są przeliczani na etaty w pełnym wymiarze godzin.

[Źródło - fragment Forum ITS PL: http://www.its.com.pl/index.php?co=forum&idt=1] 

• Szerzej:
  • Kuźmiński D.: Licencje na sieciowe upowszechnianie baz CD-ROM: istota i reguły // W: Elektroniczna biblioteka dzisiaj. - Katowice, 2000. - S. 201-213. - Toż, tryb dostępu: http://www.bg.us.edu.pl/archiwum/referaty/kuzmin.htm []
• Przykład licencji (AP - MicroMedex, Inc.) [pdf, 81 KB]

Fragment: Ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych // Dz.U. - 2001, nr 128, poz. 1402:

...

Art. 1. Ochronie określonej w ustawie podlegają bazy danych, z wyłączeniem baz danych spełniających cechy utworu określone w ustawie z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2000 r. Nr 80, poz. 904). 

Art. 2. 1. W rozumieniu ustawy: 1) baza danych oznacza zbiór danych lub jakichkolwiek innych materiałów i elementów zgromadzonych według określonej systematyki lub metody, indywidualnie dostępnych w jakikolwiek sposób, w tym środkami elektronicznymi, wymagający istotnego, co do jakości lub ilości, nakładu inwestycyjnego w celu sporządzenia, weryfikacji lub prezentacji jego zawartości, 2) pobieranie danych oznacza stałe lub czasowe przejęcie lub przeniesienie całości lub istotnej, co do jakości lub ilości, części zawartości bazy danych na inny nośnik, bez względu na sposób lub formę tego przejęcia lub przeniesienia, z zastrzeżeniem art. 3, 3) wtórne wykorzystanie oznacza publiczne udostępnienie bazy danych w dowolnej formie, a w szczególności poprzez rozpowszechnianie, bezpośrednie przekazywanie lub najem, z zastrzeżeniem art. 3, 4) producentem bazy danych jest osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, która ponosi ryzyko nakładu inwestycyjnego przy tworzeniu bazy danych. 2. Ilekroć w ustawie jest mowa o producencie należy przez to rozumieć także jego następcę prawnego. 

Art. 3. Wypożyczenie baz danych nie stanowi pobierania danych lub wtórnego ich wykorzystania. 

Art. 4. Ochrona przyznana bazom danych nie obejmuje programów komputerowych użytych do sporządzenia baz danych lub korzystania z nich. 

Art. 5. Z ochrony korzystają bazy danych, których: 1) producent jest obywatelem Rzeczypospolitej Polskiej albo ma na jej terytorium swoją siedzibę, 2) producent jest obywatelem państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub ma miejsce stałego pobytu na terytorium Wspólnoty Europejskiej, 3) producent jest osobą prawną założoną zgodnie z prawem państwa członkowskiego Unii Europejskiej, posiadającą siedzibę i zakład główny wykonywania działalności na terytorium Wspólnoty Europejskiej; jeżeli producent posiada tylko siedzibę na terytorium Wspólnoty Europejskiej, jego działalność musi być istotnie i trwale związana z gospodarką państwa członkowskiego Unii Europejskiej, 4) ochrona wynika z umów międzynarodowych, na zasadach i w zakresie w nich określonych, 5) producent jest podmiotem niewymienionym w pkt 1-4 i jest przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. - Prawo działalności gospodarczej (Dz.U. Nr 101, poz. 1178, z 2000 r. Nr 86, poz. 958 i Nr 114, poz. 1193 oraz z 2001 r. Nr 49, poz. 509 i Nr 67, poz. 679). 

Art. 6. Producentowi bazy danych przysługuje wyłączne i zbywalne prawo pobierania danych i wtórnego ich wykorzystania w całości lub w istotnej części, co do jakości lub ilości. 

Art. 7. 1. Producent bazy danych udostępnionej publicznie w jakikolwiek sposób nie może zabronić użytkownikowi korzystającemu zgodnie z prawem z takiej bazy danych, pobierania lub wtórnego wykorzystania w jakimkolwiek celu nieistotnej, co do jakości lub ilości, części jej zawartości. 2. Jeżeli użytkownik korzystający zgodnie z prawem z bazy danych jest uprawniony do pobierania lub wtórnego wykorzystania jedynie części bazy danych, przepis ust. 1 dotyczy tylko tej części. 3. Korzystanie z baz danych, o którym mowa w ust. 1, nie może naruszać normalnego korzystania z baz danych lub godzić w słuszne interesy producenta baz danych. 

Art. 8. 1. Wolno korzystać z istotnej, co do jakości lub ilości, części rozpowszechnionej bazy danych: 1) do własnego użytku osobistego, ale tylko z zawartości nieelektronicznej bazy danych, 2) w charakterze ilustracji, w celach dydaktycznych lub badawczych, ze wskazaniem źródła, jeżeli takie korzystanie jest uzasadnione niekomercyjnym celem, dla którego wykorzystano bazę, 3) do celów bezpieczeństwa wewnętrznego, postępowania sądowego lub administracyjnego. 2. Nie jest dozwolone powtarzające się i systematyczne pobieranie lub wtórne wykorzystanie sprzeczne z normalnym korzystaniem i powodujące nieusprawiedliwione naruszenie słusznych interesów producenta. 

Art. 9. 1. Pierwsza sprzedaż kopii bazy danych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez uprawnionego lub za jego zgodą wyczerpuje prawo do kontrolowania odsprzedaży tej kopii na tym terytorium. 2. Pierwsza sprzedaż kopii bazy danych w państwach członkowskich Unii Europejskiej przez uprawnionego lub za jego zgodą wyczerpuje prawo do kontrolowania odsprzedaży tej kopii na ich terytorium. 

Art. 10. 1. Czas trwania ochrony bazy danych liczy się od jej sporządzenia przez okres piętnastu lat następujących po roku, w którym baza danych została sporządzona. 2. Jeżeli w okresie, o którym mowa w ust. 1, baza danych została w jakikolwiek sposób udostępniona publicznie, okres jej ochrony wygasa z upływem piętnastu lat następujących po roku, w którym doszło do jej udostępnienia po raz pierwszy. 3. W przypadku jakiejkolwiek istotnej, zmiany treści bazy danych, co do jakości lub ilości, w tym jej uzupełnienia, zmiany lub usunięcia jej części, mających znamiona nowego istotnego, co do jakości lub ilości, nakładu okres jej ochrony liczy się odrębnie. 

Art. 11. Producent bazy danych może żądać od osoby, która naruszyła jego prawo do bazy danych, zaniechania naruszeń, przywrócenia stanu zgodnego z prawem i wydania bezprawnie uzyskanej korzyści majątkowej; producent bazy danych może również żądać naprawienia wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych. 

Art. 12. 1. Kto w celu osiągnięcia korzyści majątkowych, bez uprawnienia lub wbrew jego warunkom, pobiera dane lub wtórnie wykorzystuje w całości lub w istotnej, co do jakości lub ilości, części bazy danych, podlega karze grzywny. 2. Orzekanie następuje na podstawie Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia. 3. Sąd może orzec przepadek, na rzecz Skarbu Państwa, bezprawnie wykonanych egzemplarzy bazy danych. 

Art. 13. Prawo do bazy danych nie narusza ochrony treści bazy danych udzielanej na podstawie ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, lub ochrony jakichkolwiek składających się na bazę danych elementów, udzielanej na podstawie przepisów o wynalazkach, znakach towarowych, wzorach przemysłowych, oznaczeniach pochodzenia, zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, tajemnicy prawnie chronionej, ochronie informacji niejawnych, ochronie danych osobowych, a także prawa cywilnego i prawa pracy. 

...

[Źródło: USTAWA z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych // Dz.U. - 2001, nr 128, poz. 1402. - Toż, tryb dostępu: http://ks.sejm.gov.pl:8009/proc3/ustawy/3121_u.htm]

• [Komentarz  do] Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. - Tryb dostępu: http://ebib.oss.wroc.pl/2001/27/ustawa2.html [EBIB 2001, nr 9]

Mocydlarz M.: Udostępnianie informacji naukowej na nośnikach elektronicznych. Rozdział 5, Udostępnianie informacji naukowej na podstawie (przyznawania) praw autorskich i/lub licencji. - Tryb dostępu:  http://galileo.pfsl.poznan.pl/horyzonty/nosniki/5rozdzial.html **

© W. M. Kolasa. Kraków 2003 http://www.wmkolasa.up.krakow.pl/; wykorzystano : 1. fragment Forum ITS PL: http://www.its.com.pl/index.php?co=forum&idt=1 oraz 2. fragment tekstu Ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych // Dz.U. - 2001, nr 128, poz. 1402. - Toż, tryb dostępu: http://ks.sejm.gov.pl:8009/proc3/ustawy/3121_u.htm]