BIBLIOTEKI CYFROWE – LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA DO WYKŁADU
IINiB UJ 2006/2007

Prowadzący: dr W. M. Kolasa

1. Biblioteka cyfrowa w społeczeństwie informacyjnym

Pojęcia: „biblioteka elektroniczna” „biblioteka cyfrowa”, „biblioteka wirtualna”, „biblioteka hybrydowa”; biblioteka przyszłości w opiniach futurologów; społeczeństwo informacyjne: cechy, ewolucja, e-społeczeństwo, e-usługi, wykluczenie cyfrowe; ewolucja przekazu; cyfrowa rewolucja kulturalna; nowe media; nowe typy komunikacji; konwergencja mediów; biblioteki i bibliotekarze wobec nowych technik; ewolucja biblioteki cyfrowej; biblioteka a rzeczywistość wirtualna

Literatura:

• D. Grygrowski, Dokumenty nieksiążkowe w bibliotece, Warszawa 2001, s. 91-194 
• Społeczeństwo informacyjne. Istota, rozwój, wyzwania, [aut.] M. Nowina Konopka i in., Warszawa 2006
• T. Goban-Klas, Media i komunikowanie masowe. Teorie i analizy prasy, radia i telewizji, Kraków 1999, s. 286-309
• J. Czermiński: Cyfrowe środowisko współczesnej biblioteki, Gdański 2002, s. 41-57, toż: http://mbc.malopolska.pl/publication/253 [2007.02.23]
• M. Walczak, Uwarunkowania funkcjonowania bibliotek w społeczeństwie informacyjnym, [w:] Mater. z konf. "Strategie bibliotek w działaniach edukacyjnych, informacyjnych i medialnych" (Jarocin 2004), tryb dostępu: http://www.bib.edu.pl/jarocin/walczak.html  [2007.02.23] 
• G. Piotrowicz, Cyfrowa przyszłość, czyli biblioteki w erze informacji, [w:] Mater. z konf. „Biblioteki XXI wieku” (Łódź 2006), („EBIB Materiały Konferencyjne" nr 16), tryb dostępu: http://www.ebib.info/publikacje/matkonf/biblio21/sesja6ref2 [2007.02.23] 
• G. Piotrowicz, Biblioteki naukowe wobec kulturowych i cywilizacyjnych potrzeb społeczeństwa, [w:] Biblioteki naukowe w kulturze i cywilizacji, Poznań 2005, tryb dostępu: http://www.ml.put.poznan.pl/2005/pdf/1_3.pdf  
• A. Machalska-Garbacz, Nasza przyszłość: biblioteka elektroniczna czy biblioteka cyfrowa, „Przegląd Biblioteczny” 1997, nr 2/3, s. 203-210
• Biblioteki publiczne w erze cyfrowej. Poradnik Pulmana, Warszawa 2004, s. 29-145, toż: http://www.pulmanweb.org/countries/Poland.htm  [2007.02.23]
• L. Szczygłowska, „Cybrary” to wciąż biblioteka, [w:] Mater. z konf. „Biblioteki XXI wieku” (Łódź 2006), („EBIB Materiały Konferencyjne" nr 16), tryb dostępu: http://www.ebib.info/publikacje/matkonf/biblio21/sesja2ref2 [2007.02.23] 
• Świat biblioteki elektronicznej w klasycznej bibliotece naukowej, pod red. Haliny Ganińskiej, Poznań 1998, s. 17-45
• A. Radwański, Biblioteki publiczne a społeczeństwo informacyjne, [w:] Komputeryzacja i informacja elektroniczna w bibliotekach publicznych, Warszawa 2003, s. 11-19
• W. Pindlowa, O zjawisku globalizacji coraz bardziej widocznym w pracy bibliotek, [w:] Biblioteki naukowe w kulturze i cywilizacji, Poznań 2005, tryb dostępu: http://www.ml.put.poznan.pl/2005/pdf/2_1.pdf  [2007.02.23] 
• Biblioteka dawniej i dziś, Hybrydowe, cyfrowe…? Jakie będą i co może wpłynąć na ich kształt w przyszłości, [aut.] M. Rożniakowska i in., [w:] Mater. z konf. „Biblioteki XXI wieku” (Łódź 2006), („EBIB Materiały Konferencyjne" nr 16), tryb dostępu: http://www.ebib.info/publikacje/matkonf/biblio21/sesja6ref3 [2007.02.23] 
• E. Kołodzińska, E. Ganińska, Wizja biblioteki wirtualnej w strategii biblioteki uniwersytetu technicznego, [w:] Mater. z konf. „Biblioteki XXI wieku” (Łódź 2006), („EBIB Materiały Konferencyjne" nr 16), tryb dostępu: http://www.ebib.info/publikacje/matkonf/biblio21/sesja6ref1 [2007.02.23] 
• A. Michalkiewicz, Rozwój społeczeństwa informacyjnego, „Bibliotekarz Warmińsko-Mazurski” 2002, nr 3/4, toż, tryb dostępu: http://www.wbp.olsztyn.pl/bwm/3-4_02-ie/rozwoj.htm  [2007.02.23] 
• D. Grygrowski, Bibliotekarze wobec nowych technik przekazywania informacji, [w:] Nowe media w bibliotece, Zielona Góra 2004, s. 15-26
• A. Firlej-Buzon, Wirtualne społeczności, [w:] Przestrzenie informacji, Poznań 2002, s. 11-21
• E. Chmielewska-Gorczyca, Biblioteka wirtualna – wizja czy rzeczywistość, „Przegląd Biblioteczny” 1996, nr 2/3, s. 117-131
• E. Chmielewska-Gorczyca, Ku bibliotece wirtualnej, „Zagadnienia Informacji Naukowej” 1996, nr 1, s. 3-13
• A. Radwański, Biblioteka wirtualna – problemy definicyjne, „EBIB” nr 8 (1999), tryb dostępu: http://www.oss.wroc.pl/biuletyn/ebib08/radwan.html  [2007.02.23] 
• K. Huzik, „Biblioteka otwarta” – czyli jaka, „Bibliotekarz” 1999, nr 7/8, s. 6-9

2. Dokument elektroniczny i publikacja elektroniczna

Dokument elektroniczny (typologia, cechy, struktura fizyczna i logiczna); publikacja elektroniczna (typologia, cechy, estetyka, ewolucja); publikacja hipertekstowa i hipermedialna; nowe formy i gatunki wypowiedzi elektronicznych; wydawcy publikacji elektronicznych; rejestracja i archiwizacja dokumentów elektronicznych; dokumenty elektroniczne wtórne i prymarne; przesłanki do dygitalizacji; udostępnianie publikacji elektronicznych (identyfikacja, autoryzacja, autentykacja); formaty dokumentów (graficzne, tekstowe, hybrydowe); formaty archiwalne i prezencyjne; kompresja, nośniki (tradycyjne i nowe), wiarygodność dokumentu (podpis elektroniczny); dokument elektroniczny a metadane 

Literatura:

• Cz. Dniłowicz, Dokumenty elektroniczne, „Zagadnienia Informacji Naukowej” 1998, nr 1, s. 55-63
• H. Niestrój, Dokument elektroniczny – zarys problematyki, tryb dostępu: http://www.archiwa.gov.pl/repository/wydarzenia/Henryk_Niestroj.pdf  [2007.02.23] 
• M. Góralska, Książka elektroniczna – przyszłość i perspektywy, [w:] Oblicza kultury książki, Wrocław 2005, s. 11-28
• M. Góralska, Książka on-line. Próba objaśnienia zjawiska, „EBIB” 2003, nr 7, tryb dostępu: http://ebib.oss.wroc.pl/2003/47/goralska.php  [2007.02.23] 
• W. Adamiec, Wydawcy i wydawnictwa elektroniczne w Polsce, „Biuletyn Informacyjny Biblioteki Narodowej” 2002, nr 3, s. 3-9, toż, tryb dostępu: www.bn.org.pl/doc/b_3_2002.pdf  [2007.02.23] 
• J. Pasztaleniec_Jarzyńska, Dokumenty elektroniczne w bibliotekach narodowych, „Biuletyn Informacyjny Biblioteki Narodowej” 2002, nr 3, s. 21-25, toż, tryb dostępu: www.bn.org.pl/doc/b_3_2002.pdf  [2007.02.23] [dot. rejestracji i archiwizacji dok. elektr.]
• M. M. Michalska, Dokumenty elektroniczne w Bibliotece Narodowej w Warszawie, Analiza jakościowa, [w:] Elektroniczne dokumenty w bibliotekach, Kraków 2002, s. 245-249 [dot. rejestracji i archiwizacji dok. elektr. w BN]
• R. Lewandowski, Porównanie nośnika papierowego oraz elektronicznego z punktu widzenia biblioteki cyfrowej, [w:] Problemy i metody nauki o informacji, Poznań 1998, s. 25-34
• P. Bolek, A. Dawidziuk: Publikacje elektroniczne - przygotowanie tekstów – http://www.oaza.org.pl/INE98/e-pub.pdf  [2007.02.23] 
• Ustawa z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne. Dz.U. 2005, nr 64, poz. 565, tryb dostępu: http://isip.sejm.gov.pl/prawo/index.html [2007.02.23]  
• Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 29 września 2005 r. w sprawie warunków organizacyjno-technicznych doręczania dokumentów elektronicznych podmiotom publicznym, Dz.U. 2005, Nr 200, poz. 1651, tryb dostępu: http://isip.sejm.gov.pl/prawo/index.html  [2007.02.23]
• A. Trembowiecki, Digitalizacja zbiorów bibliotecznych – ujęcie teoretyczne, „Poradnik Bibliotekarza” 2006, nr 2, s. 3-9
• A. Trembowiecki, Digitalizacja w bibliotekach, „Poradnik Bibliotekarza” 2006, nr 5, s. 3-7
• Dokumenty wtórne w Bibliotece Narodowej, aut. Z. Byczkowska [i in], „Biuletyn Biblioteki Narodowej” 2002, nr 1, s. 7-17, toż, tryb dostępu: www.bn.org.pl/doc/b_1_2002.pdf  [2007.02.23] 
• E. Stachowska-Musiał, Dygitalizacja a ochrona zbiorów, [w:] Dygitalizacja zbiorów bibliotecznych, Warszawa 2006, s. 66-78

3. Biblioteki cyfrowe na świecie i projekty międzynarodowe

Pierwsze projekty: Gutenberg (1971), Perseus (1985), CLASS (1991), Tulip (1991), Bartleby (1993), Memory of The World (1993), The Humanities Text Initiative (1994), Galen II (1995), Jstor (1995), National Digital Library Program [USA] (1995); wybrane projekty międzynarodowe, wybrane projekty narodowe; inne projekty (Google Book)

Literatura:

• J. Franke, Warianty rozwoju cyfrowych kolekcji, [w:] Bibliologia, biblioteki, bibliotekarze, Warszawa 2005, s. 73-89
• Biblioteki publiczne w erze cyfrowej. Poradnik Pulmana, Warszawa 2004, s. 204-214, toż: http://www.pulmanweb.org/countries/Poland.htm [2007.02.23] 
• S. Marysz, Projeksty digitalizacji zbiorów zwartych i ciągłych w bibliotekach uniwersyteckich USA stowarzyszonych w ARL, , [w:] Problemy i metody nauki o informacji, Poznań 1998, s. 73-86
• A. Filipowicz, Jaka biblioteka elektroniczna, „Biuletyn Informacyjny Biblioteki Narodowej” 2006, nr 1, s. 23-26, toż, tryb dostępu: www.bn.org.pl/doc/b_1_2006.pdf [2007.02.23]
• B. Woldering, Biblioteka Europejska: zintegrowany dostęp do europejskich bibliotek narodowych, "EBIB" nr 57 (2004), tryb dostępu: http://ebib.oss.wroc.pl/2004/57/woldering.php  [2007.02.23]
• M. Urbaniec, Open Content Alliance – cyfrowa biblioteka dla wszystkich, „EBIB” nr 73 (2006), tryb dostępu: http://www.ebib.info/2006/73/urbaniec.php [2007.02.23] 
• J. Potęga, Polskie i europejskie projekty digitalizacji czasopism – przegląd koncepcji, „EBIB” nr 74 (2006), tryb dostępu: http://www.ebib.info/2006/74/potega.php [2007.02.23]
• J. Potęga, Digitalizacja czasopism w bibliotekach europejskich, „Biuletyn Informacyjny Biblioteki Narodowej” 2004, nr 1, s. 6-8, toż, tryb dostępu: http://www.bn.org.pl/doc/b_1_2004.pdf [2007.02.23]
• N. Ratajczak, Rola bibliotek cyfrowych w publikowaniu elektronicznym, [w:] Elektroniczne publikacje w bibliotekach, Kraków 2002, s. 21-35 [biblioteki cyfrowe w USA] 
• M. Olbrich, Digitalizacja kolekcji inkunabułów i starodruków prowadzona w ramach niemieckich projektów digitalizacji zbiorów bibliotecznych w latach 1994-1999, [w:] Dokumenty elektroniczne, Poznań 1999, s. 35-47
• E. Głowacka, „Pamięć Świata” – program UNESCO poświęcony ochronie i udostępnianiu najcenniejszych zasobów bibliotek i archiwów, „Bibliotekarz” 2001, nr 4, s. 19-21
• M. Kowalska, Centrum Digitalizacyjne w Państwowej i Uniwersyteckiej Bibliotece w Getyndze i jego projekt Gutenberg Digital, „Bibliotekarz” 2002, nr 7/8, s. 11-13
• Komisja Europejska intensyfikuje działania na rzecz udostępnienia w internecie europejskiego dziedzictwa kulturowego w formie "Europejskiej Biblioteki Cyfrowej", "Rapid", 2 III 2006 [pl], tryb dostępu: http://europa.eu.int/rapid/  [2007.02.23]
• [Wykaz Wikipedia]: http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_digital_library_projects  [2007.02.23]
• [Wykaz Wikipedia]: http://en.wikipedia.org/wiki/Category:Digital_libraries  [2007.02.23]
• [Wykaz EBIB]: http://ebib.oss.wroc.pl/linki/wirtua.php  [2007.02.23]
• [Wykaz PBI]: http://www.pbi.edu.pl/inne_biblioteki.html  [2007.02.23]

4. Biblioteki cyfrowe w Polsce

Biblioteki cyfrowe: Biblioteka Cyfrowa Akademii Górniczo-Hutniczej (1998), Polska Biblioteka Internetowa (2002), Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa (2002), Wirtualna Biblioteka Sieci Semantycznej Politechniki Gdańskiej (2003), Akademicka Biblioteka Internetowa (2003), Dolnośląska Biblioteka Cyfrowa (2004), Zielonogórska Biblioteka Cyfrowa (2005), "eBiPol" - Biblioteka Cyfrowa Politechniki Łódzkiej (2005), Kujawsko-Pomorska Biblioteka Cyfrowa (2005), Biblioteka Cyfrowa Uniwersytetu Wrocławskiego (2005), Wirtualna Biblioteka Literatury Polskiej; kolekcje on-line: Cyfrowa Kolekcja Czasopism Polskich, Dziedzictwo Narodowe (www.polska.pl), Powstanie Styczniowe. Prasa tajna 1861–1864 (BN); projekty dygitalizacji (BN, BUW, BJ); systemy dystrybucji danych (Biblioteka Wirtualna ICM/ Biblioteka Wirtualna Nauki); inne projekty

Literatura:

• E. Dobrzyńska-Lankosz, A. Jazdon, Dygitalizacja w Polskich Bibliotekach Akademickich, [w:] Dygitalizacja zbiorów bibliotecznych, Warszawa 2006, s. 22-48
• J. Potęga, Stan rozwoju polskich bibliotek cyfrowych, „Biuletyn Informacyjny Biblioteki Narodowej” 2006, nr 1, s. 27-28, toż, tryb dostępu: www.bn.org.pl/doc/b_1_2006.pdf [2007.02.23]
• E. Stefańczyk, Internetowa prezentacja tajnej prasy z okresu powstania styczniowego, „Biuletyn Informacyjny Biblioteki Narodowej” 2005, nr 1, s. 15-17, toż, tryb dostępu: www.bn.org.pl/doc/b_1_2005.pdf  [2007.02.23]
• E. Stachowska-Musiał, O digitalizacji zbiorów bibliotecznych, „Biuletyn Informacyjny Biblioteki Narodowej” 2005, nr 2, s. 28-32, toż, tryb dostępu: www.bn.org.pl/doc/b_2_2005.pdf [2007.02.23]  [konf. na temat dygitalizacji w 2005 r.]
• H. Tchórzewska-Kabata, Działalność naukowa bibliotek. Narada w Bibliotece Narodowej, „Biuletyn Informacyjny Biblioteki Narodowej” 2005, nr 2, s. 33-35, toż, tryb dostępu: www.bn.org.pl/doc/b_2_2005.pdf [2007.02.23] [narada w BN, czerwiec 2005]
• H. Tchórzewska-Kabata, O niektórych dylematach digitalizacji (także wydawniczych), „Biuletyn Informacyjny Biblioteki Narodowej” 2004, nr 1, s. 9-13, toż, tryb dostępu: www.bn.org.pl/doc/b_1_2004.pdf  [zbiory cyfrowe BN]
• J. Bednarczyk, Tworzenie Polskiej Biblioteki Internetowej, [w:] Profesjonalna informacja w internecie, Kraków 2005, s. 81-83
• Z. Pietrzyk, Fundacja Polskiej Biblioteki Internetowej, [w:] Profesjonalna informacja w internecie, Kraków 2005, s. 84-88
• B. Bednarek-Michalska, Elektroniczne zasoby informacyjne Polski. Analiza sytuacji i propozycja integrowania inicjatyw, [w:] Informatyka w szkole XVIII, Toruń 2002, s. 451-455, toż, tryb dostępu: http://eprints.rclis.org/archive/00005466/01/zasoby7.pdf [2007.02.23] 
• P. Szymański, Budowa zasobów Polskiej Biblioteki Internetowej, [w:] III konferencja: Internet w bibliotekach. Zasoby elektroniczne: podaż i popyt, Wrocław 2006, („EBIB Materiały Konferencyjne" nr 12), tryb dostępu: http://www.ebib.info/publikacje/matkonf/iwb3/artykul.php?h [2007.02.23] 
• A. Kocikowski, Akademicka Biblioteka Internetowa (ABI), „EBIB” nr 51 (2003), tryb dostępu: http://ebib.oss.wroc.pl/2003/51/kocikowski.php [2007.02.23] 
• A. Lipińska, Ochrona Narodowego Zasobu Bibliotecznego - digitalizacja, renowacja i konserwacja zabytkowych zbiorów Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej im. C. Norwida w Zielonej Górze, "EBIB" nr 51 (2003), tryb dostępu: http://ebib.oss.wroc.pl/2003/51/digital.php [2007.02.23] 
• P. Grochowski, M. Niezgódka, Biblioteka Wirtualna Nauki, "Niezależne Forum Akademickie" (2005-06-06), tryb dostępu: http://www.nfa.pl/articles.php?id=99 [2007.02.23] 
• M. Kaczarowska, Cyfrowa Kolekcja Czasopism Polskich. Realizacja projektu internetowego, [w:] Profesjonalna informacja w internecie, Kraków 2005, s. 89-92
• S. Czajka, Digitalizacja w Bibliotece Narodowej, [w:] Nowe media w bibliotece, Zielona Góra 2004, s. 52–57
• E. Potrzebnicka, Otwarcie pracowni digitalizacji zbiorów w Bibliotece Narodowej, „Biuletyn Informacyjny Biblioteki Narodowej” 2004, nr 1, s. 3-5, toż, tryb dostępu: www.bn.org.pl/doc/b_1_2004.pdf [2007.02.23]
• M. Rożniakowska, M. Margas, "eBiPol" – Biblioteka Cyfrowa Politechniki Łódzkiej na tle innych inicjatyw bibliotek cyfrowych w kraju od strony technicznej, formalnej i projektowej, "EBIB" nr 74 (2006), tryb dostępu: http://www.ebib.info/2006/74/rozniakowska_margas.php [2007.02.23] 
• D. Czyżak, Kujawsko-Pomorska Biblioteka Cyfrowa – stan zaawansowania realizacji projektu ZPORR, "EBIB" nr 70 (2005), tryb dostępu: http://ebib.oss.wroc.pl/2005/70/czyzak.php [2007.02.23] 
• R. Rohleder, S. Gardoń, Zasoby Biblioteki Cyfrowej Politechniki Wrocławskiej - otwarte źródła wiedzy, [w:] III konferencja: Internet w bibliotekach. Zasoby elektroniczne: podaż i popyt, Wrocław 2006, („EBIB Materiały Konferencyjne" nr 12), tryb dostępu: http://www.ebib.info/publikacje/matkonf/iwb3/artykul.php?m 
• Biblioteka Cyfrowa Uniwersytetu Wrocławskiego – cele, zadania, wytyczne i organizacja pracy, aut. I. Domowicz [i in.], "EBIB" nr 74 (2006), tryb dostępu: http://www.ebib.info/2006/74/domowicz_in.php [2007.02.23] 
• T. E. Szymorowska, Polska Biblioteka Internetowa. Historia projektu i stan obecny, [w:] Automatyzacja bibliotek publicznych, Warszawa 2005, s. 201-205
• M. Weryho, Wyszukiwanie informacji w Kujawsko-Pomorskiej Bibliotece Cyfrowej, „Bibliotekarz” 2006, nr 2, s. 2-5
• S. Czajka, Dygitalizacja – aspekty kulturowe i rola Biblioteki Narodowej, [w:] Dygitalizacja zbiorów bibliotecznych, Warszawa 2006, s. 79-86
• Z. Koziński, Dygitalizacja w Bibliotece Jagiellońskiej, [w:] Dygitalizacja zbiorów bibliotecznych, Warszawa 2006, s. 66-78
• [Wykaz EBIB]: http://ebib.oss.wroc.pl/linki/wirtua.php [2007.02.23] 

5. Dygitalizacja. Cz. 1, Organizacja pracy, prezentacja danych, standardy

Etapy tworzenia cyfrowych publikacji (przygotowanie materiałów do dygitalizacji, dygitalizacja, obróbka plików, porządkowanie, publikowanie), standardy tekstowe i graficzne; rodzaje prezentacji danych (grafika rastrowa, wektorowa, tekst); dobór formatu dla różnych rodzajów dokumentów, formaty archiwalne i prezencyjne; szczegółowa specyfikacja: Tagged Image File Format (TIF), Windows BitMaP (BMP), Joint Photographic Experts Group (JPEG, JPEG2000), HyperText Markup Language (HTML), Extensible HyperText Markup (XHTML), tekst (TXT), Rich Text Format (RTF), Microsoft Word (DOC), Portable Document Format (PDF), DjVu, Extensible Markup Language (XML), Text Encoding Initiative (TEI)

Literatura:

• T. Kalota, Organizacja systemu udostępniania zbiorów w postaci elektronicznej w Bibliotece Uniwersyteckiej we Wrocławiu, tryb dostępu: http://ebib.oss.wroc.pl/matkonf/iwb2/kalota.php [2007.02.23] [EBIB, materiały konferencyjne]
• A. Trembowiecki, Digitalizacja zbiorów bibliotecznych. Teoria i praktyka, Warszawa 2006, s. 48-80
• D. Leśniewski, Dygitalizacja zasobów bibliotecznych, Poznań 2002, tryb dostępu: http://www.wbc.poznan.pl/publication/225 [2007.02.23] 
• R. T. Prinke, Standardy danych w bibliotekach cyfrowych, [w:] Nowe media w bibliotece, Zielona Góra 2004, s. 38-45
• J. Czermiński, Cyfrowe środowisko współczesnej biblioteki, Gdańsk 2002, toż: http://mbc.malopolska.pl/publication/253 [2007.02.23] [rozdz. 4]

6. Dygitalizacja. Cz. 2, Urządzenia do dygitalizacji, technologia skanowania

Skanery uniwersalne (płaskie, rolkowe, ręczne, piórowe), skanery do druków transparentnych, skanery do mikroform, skanery do druków wielkoformatowych, skanery specjalne do książek, hybrydy, cyfrowe aparaty fotograficzne; wybór technologii skanowania (z mikrofilmów, bezpośrednie), parametry skanowania, kontrola jakości, procedury skanowania; obróbka cyfrowa materiałów pozyskanych w drodze skanowania (korekcja kolorów, przekształcanie obrazów graficznych, retusz)

Literatura:

• A. Trembowiecki, Digitalizacja zbiorów bibliotecznych. Teoria i praktyka, Warszawa 2006, s. 80-96
• D. Leśniewski, Dygitalizacja zasobów bibliotecznych, Poznań 2002, tryb dostępu: http://www.wbc.poznan.pl/publication/225 [2007.02.23]
• T. Kalota, Skanowanie mikrofilmów i mikrofisz (mikroform), tryb dostępu: http://www.centrix.pl/porady/skanmf.html [2007.02.23] 

7. Dygitalizacja. Cz. 3, Optyczne rozpoznawanie tekstów

Technologia Optical Character Recognition (OCR), odczyt pisma drukowanego, odczyt pisma ręcznego blokowego (ICR), odczyt pól wyboru (OMR), skuteczność, czcionki, zachowanie układu strony, słownikowa weryfikacja poprawności, obsługa wielu języków, obsługa gramatyki XIX-wiecznej; aplikacje (FineReader i Recognita), warstwa OCR w plikach PDF i DjVu

Literatura:

• C. G. Dołęga, Pecet uczy się czytać, "Chip" 1998, nr 11, s. 228-233, toż, tryb dostępu: http://www.chip.pl/archiwum/sub/article_34424.html [2007.02.23] 
• M. Popenda, Automatyczne rozpoznawanie pisma – zastosowanie w systemach bibliotecznych, [w:] Dokumenty elektroniczne, Poznań 1999, s. 97-123
• E. Czajkowska, Cyfrowe czytanie, "PC World Komputer", 2000, nr 2, toż tryb dostępu: http://www.pcworld.pl/artykuly/4609_3.html [2007.02.23] 
• A. Duchnicz, Pisać czy skanować?, "Chip" 2000, nr 4, s. 156-167, toż, tryb dostępu: http://www.chip.pl/archiwum/article_14352.html [2007.02.23] 
• J. Orłowski, Tekst pOCRojony, "Chip" 2004, nr 2, s. 96-101, toż, tryb dostępu: http://www.chip.pl/arts/archiwum/n/articlear_84474.html [2007.02.23] 
• [materiały firmowe AutoID]: http://www.autoid.pl/  [dział: OCR...]
• [materiały firmowe ABBYY FineRider]: http://www.finereader.pl/ [2007.02.23]
• [materiały firmowe ScanSoft]: http://www.scansoft.pl/  [2007.02.23] [dział: OmniPage]
• [materiały firmowe GB Soft]: http://www.djvu.com.pl/ [2007.02.23] 

8. Oprogramowane do zarządzania zasobami

Rynek systemów zagranicznych (Horizon Digital Library, VITAL, DigiTool); systemy Open Source; szczegółowa charakterystyka platformy dLibra (Digital Library Framework): cechy systemu, moduły, aplikacje, typy użytkowników, moduł udostępniania (interfejs www, mechanizmy wyszukiwawcze, zabezpieczenia, dLibra a roboty wyszukiwarek, wyszukiwanie rozproszone „per to per” i OAI PMH, dLibra z repozytoria zewnętrzne), moduł opracowania i gromadzenia (aplikacja redaktora, proces publikowania), moduł administratora (zarządzanie kontami, kolekcjami, słownikami wzorcowymi), administracja stroną dostępu, architektura systemu

Literatura:

• W. M. Kolasa, „dLibra” Digital Library Framework – platforma do budowy bibliotek cyfrowych, [w druku], wersja robocza: http://212.244.186.42/fidkar/dlibra/index.djvu [2007.02.23]
• M. Werla: Podręcznik administratora środowiska dLibra w wersji 2.5. Poznań 2006. Tryb dostępu: http://dlibra.psnc.pl/biblioteka/publication/79  [2006.08.27]
• T. Parkoła: Podręcznik użytkownika środowiska dLibra w wersji 2.5. Poznań 2006. Tryb dostępu: http://dlibra.psnc.pl/biblioteka/publication/21  [2006.08.26]
• J. Piotrowska, Co z tym Greenstone'm?, "EBIB" nr 77 (2006), tryb dostępu: http://www.ebib.info/2006/77/piotrowska.php [2007.02.23] 

9. Metadane

Funkcje i typologia metadanych, zastosowania, formaty; specyfikacje: Dublin Core Metadata Element Set (DC), e-PL, MARC21 [dla dok. elektr.], MARCXML, model Functional Requirements for Bibliographic Record (FRBR) – struktura, zastosowania; Resource Description Framework (RDF), identyfikacja obiektów cyfrowych (URL, URN, DOI), wyszukiwanie rozproszone (protokół OIA-PMH); inne standardy

Literatura:

• M. Nahotko, Metadane. Sposób na uporządkowanie Internetu, Kraków 2004
• M. Nahotko, Metadane i ontologie w systemach zarządzania wiedzą, , [w:] Profesjonalna informacja w internecie, Kraków 2005, s. 144-149
• M. Nahotko, Metadane jako narzędzie opracowania elektronicznych zasobów sieciowych, „Zagadnienia Informacji Naukowej” 2003, nr 2, s. 101-117
• M. Nahotko, Opis dokumentów elektronicznych. Teoretyczny model i możliwości jego aplikacji, Kraków 2006
• M. Nahotko, Metadane – sposób na uporządkowanie Internetu, „Bibliotekarz” 2000, nr 7/8, s. 11-17
• M. Nahotko, Identyfikacja obiektów w sieciach rozległych, [w:] II konferencja: Internet w bibliotekach. łączność, współpraca, digitalizacja, Warszawa 2003, („EBIB Materiały Konferencyjne”), tryb dostępu: http://ebib.oss.wroc.pl/matkonf/iwb2/nahotko.php [2007.02.23] 
• M. Nahotko, Stare i nowe standardy opisu dokumentów elektronicznych, "EBIB" nr 33 (2002), tryb dostępu: http://ebib.oss.wroc.pl/2002/33/nahotko.php [2007.02.23] 
• R. Lewandowski, Metadane w dokumentach HTML, [w:] Przestrzenie informacji, Poznań 2002, s. 53-66
• L. Stelmach, Nowe mechanizmy dystrybucji informacji w Internecie. Metadane i ich standaryzacja, [w:] Profesjonalna informacja w internecie, Kraków 2005, s. 150-156
• M. M. Michalska, Opracowanie dokumentów elektronicznych w BN, „Biuletyn Informacyjny Biblioteki Narodowej” 2002, nr 3, s. 15-20, toż, tryb dostępu: www.bn.org.pl/doc/b_3_2002.pdf [2007.02.23] 
• E. Krysiak, Stosowanie matadanych do charakterystyki dokumentów elektronicznych, „Biuletyn Informacyjny Biblioteki Narodowej” 2002, nr 3, s. 10-14, toż, tryb dostępu: www.bn.org.pl/doc/b_3_2002.pdf [2007.02.23] 
• M. Praczyk-Jędrzejczak, Dublin Core – nowoczesny format opisu metadanych, „Biblioteka” nr 14 (2001), s. 163-172
• M. Praczyk-Jędrzejczak, Katalogowanie dokumentów elektronicznych. Polska norma, „Biblioteka” nr 14 (2001), s. 140-162
• A. Filipek, Model opisu dokumentu według FRBR (Functional Requirements for Bibliographic Records), „Zagadnienia Informacji Naukowej” 2005, nr 2, s. 13-30
• Dublin Core Metadata Element Set, Version 1.1: Reference Description [1999], [przeł. z ang.] M. Nahotko, tryb dostępu: http://ebib.oss.wroc.pl/standard/dc.html [2007.02.23]
• Dublin Core Qualifiers [2000], [przeł. z ang.] M. Nahotko, tryb dostępu: http://ebib.oss.wroc.pl/standard/dcq.html [2007.02.23] 
• Standard metadanych e-PL, Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, Warszawa 2005, tryb dostępu: http://archiwa.gov.pl/repository/e-pl/e-PL-0.1-2.pdf [2007.02.23] 

10. Organizacja i finansowanie biblioteki cyfrowej

Procedury (schemat funkcjonalny), planowanie, profil, promocja, zarządzanie prawami autorskimi, statystyki i raporty udostępniania, rola współpracy, sposób pozyskiwania zasobu, archiwizacja, autentyczność obiektów cyfrowych; zarządzanie, nadzór, kalkulacja kosztów, rola projektów; biblioteki cyfrowe w działaniach i dokumentach strategicznych Polski i UE; programy operacyjne i fundusze strukturalne; ruchy na rzecz rozwoju bibliotek cyfrowych; biblioteki cyfrowe a ruch Open Access 

Literatura:

• M. Górny, Koszty udostępniania elektronicznych źródeł, [w:] Dokumenty elektroniczne w bibliotekach, Kraków 2002, s. 179-183
• A. Trembowiecki, Digitalizacja zbiorów bibliotecznych. Teoria i praktyka, Warszawa 2006, s. 24-47
• B. Bednarek-Michalska, Wolny dostęp do informacji i wiedzy czy wykluczenie edukacyjne? Trendy światowe a Polska, „EBIB” nr 63 (2005), tryb dostępu: http://ebib.oss.wroc.pl/2005/63/michalska.php [2007.02.23] 
• K. Siwek, Biblioteki wirtualnei cyfrowe w Piątym Programie Ramowym Unii Europejskiej, „EBIB” nr 8 (1999), tryb dostępu: http://ebib.oss.wroc.pl/arc/e008-09.html [2007.02.23] 
• M. Kowalsk, eContent - program Unii Europejskiej, „EBIB” nr 49 (2003), tryb dostępu: http://ebib.oss.wroc.pl/2003/49/kowalska.php [2007.02.23] 
• A. Radwański, Biblioteki w ePolsce. Dramat w trzech odsłonach, „EBIB” nr 47 (2003), tryb dostępu: http://ebib.oss.wroc.pl/2003/47/radwanski.php [2007.02.23] 
• M. Nahotko, Zasady tworzenia bibliotek cyfrowych, „EBIB” nr 74 (2006), tryb dostępu: http://www.ebib.info/2006/74/nahotko.php [2007.02.23] 
• Deklaracja Berlińska w sprawie otwartego dostępu do wiedzy w naukach ścisłych i humanistyce, „EBIB” nr 63 (2005), tryb dostępu: http://ebib.oss.wroc.pl/2005/63/deklaracja.php [2007.02.23] 
• Bethesda Statement on Open Access Publishing, „EBIB” nr 73 (2006), tryb dostępu: http://www.ebib.info/2006/73/suber.php [2007.02.23] 
• B. Bednarek-Michalska, Fundusze na budowanie zasobów elektronicznych w Polsce, [w:] III konferencja: Internet w bibliotekach. Zasoby elektroniczne: podaż i popyt, Wrocław 2006, („EBIB Materiały Konferencyjne" nr 12), tryb dostępu: http://www.ebib.info/publikacje/matkonf/iwb3/artykul.php?b [2007.02.23] 
• B. Bednarek-Michalska, Fundusze strukturalne - Mały poradnik projektowania dla bibliotekarza, [w:] III konferencja: Internet w bibliotekach. Zasoby elektroniczne: podaż i popyt, Wrocław 2006, („EBIB Materiały Konferencyjne" nr 12), tryb dostępu: http://www.ebib.info/publikacje/matkonf/iwb3/artykul.php?c [2007.02.23] 
• R. Roehler, Koncepcje tworzenia elektronicznych bibliotek wirtualnych. Od biblioteki tradycyjnej do cyfrowej, , [w:] Internet w bibliotekach II: łączność, współpraca, digitalizacja, Warszawa 2003, („EBIB Materiały Konferencyjne"), tryb dostępu: http://ebib.oss.wroc.pl/matkonf/iwb2/rohleder.php [2007.02.23] 
• B. Bednarek-Michalska, B. Szczepańska, Biblioteki Cyfrowe. Opinia i komentarz dla MNiI do dokumentu i2010 Digital Libraries COM (2005) 465, Brussels 30.09.2005, „EBIB” nr 70 (2005), tryb dostępu: http://ebib.oss.wroc.pl/2005/70/bednarek-michalska_szczepanska.php [2007.02.23] 
• P. Najsarek, Terminologia Open Access – o czym warto wiedzieć?, „EBIB” nr 73 (2006), tryb dostępu: http://www.ebib.info/2006/73/najsarek.php [2007.02.23] 
• Biblioteka Cyfrowa Uniwersytetu Wrocławskiego – cele, zadania, wytyczne i organizacja pracy, aut. I. Domowicz [i in.], "EBIB" 74 (2006), tryb dostępu: http://www.ebib.info/2006/74/domowicz_in.php [2007.02.23]
• B. Bednarek-Michalska, Kujawsko-Pomorska Biblioteka Cyfrowa – pragmatyka tworzenia biblioteki cyfrowej, „EBIB” nr 77 (2006), tryb dostępu: http://www.ebib.info/2006/77/michalska.php  
• B. Bednarek-Michalska, Kujawsko-Pomorska Biblioteka Cyfrowa a standardy, „EBIB” nr 74 (2006), tryb dostępu: http://www.ebib.info/2006/74/michalska.php [2007.02.23] 
• H. Warnke, Zarządzanie biblioteką wirtualną, „Biblioteka” nr 11 (1998), s. 85-93
• B. Bednarek-Michalska, Open Access i biblioteki, „Bibliotekarz” 2006, nr 7/8, s. 7-11
• Zalecenie Komisji Europejskiej z 24.08.2006 r. w sprawie digitalizacji i udostępnienia w Internecie dorobku kulturowego oraz w sprawie ochrony zasobów cyfrowych (2006/585/WE) , „Dziennik Urzędowy UE” L 236/28 PL, tryb dostępu: http://europa.eu.int/information_society/activities/digital_libraries/doc/recommendation/recommendation/pl.pdf [2007.02.23] 

11. Prawne aspekty ochrony publikacji elektronicznych

Wybrane polskie akty prawne (Ustawa o prawie autorskim, Ustawa o ochronie baz danych, Ustawa o Bibliotekach, Ustawa o szkolnictwie wyższym); dyrektywy UE; Konwencja Berneńska; utwór, baza danych i strona www w świetle prawa autorskiego, autorskie prawa osobiste i majątkowe, prawa wydawców; techniczne zabezpieczenie utworów przed zwielokrotnieniem, dozwolony użytek i licencje dla bibliotek, nieodpłatne udostępnianie utworów, umowy z zakresu prawa autorskiego; rozwiązania stosowane w bibliotekach cyfrowych w Stanach Zjednoczonych oraz w państwach UE (Wielka Brytania, Niemcy, Holandia, Włochy); ochrona na poziomie międzynarodowym; system Digital Rights Management (DRM)

Literatura:

• S. Stanisławska-Kloc, Prawo autorskie a biblioteka cyfrowa – opinia prawna, „EBIB” 2005, nr 9, http://ebib.oss.wroc.pl/2005/70/stanislawska-kloc.php [2007.02.23] [dot. Polski]
• B. Szczepańska, Analiza stosowania Copyright w procesie digitalizacji i tworzenia bibliotek cyfrowych w Europie, „EBIB” 2005, nr 9, http://ebib.oss.wroc.pl/2005/70/szczepanska.php [2007.02.23] [dot. Wielkiej Brytanii, Niemiec, Holandii, Włoch]
• S. Stanisławska-Kloc, J. Ozegalska-Trybalska, Ochrona procesu digitalizacji. Prawo autorskie a zasady ochrony cyfrowej postaci publikacji, [w:] Cyfrowy śwait bibliotek, Warszawa 2006, s. 213-219
• M. du Vall, Dozwolony użytek utworów a sieci komputerowe, [w:] Użytkownicy informacji elektronicznej, Kraków 2000, s. 19-22
• Biblioteki publiczne w erze cyfrowej. Poradnik Pulmana, Warszawa 2004, s. 179-203, toż: http://www.pulmanweb.org/countries/Poland.htm [2007.02.23]
• E. Ciałkowska, Wybrane problemy własności intelektualnej, „EBIB” 2002, nr 4, http://ebib.oss.wroc.pl/2002/33/cialkowska.php [2007.02.23] [dot. USA]
• E. Ciałkowska, Wybrane zagadnienia prawa własności intelektualnej w odniesieniu do informacji elektronicznej na przykładzie Polski, [w:] Przestrzenie informacji, Poznań 2002, s. 35-46 
• E. Ciałkowska, Wybrane zagadnienia ochrony elektronicznych dzieł intelektualnych w Unii Europejskiej, [w:] Przestrzenie informacji, Poznań 2002, s. 23-34 

12. Platforma dLibra. Cz. 1, Przygotowanie, publikacja zwykła

Faza przygotowania: pliki publikacji, metadane RDF, miniatura; faza opracowania: metadane, ustawiane uprawnień, przydział do kolekcji, informacje www; tworzenie wydań; kreator publikacji HTML

Literatura:

• T. Parkoła: Podręcznik użytkownika środowiska dLibra w wersji 2.5. Poznań 2006. Tryb dostępu: http://dlibra.psnc.pl/biblioteka/publication/21 [2006.02.23]

13. Platforma dLibra. Cz. 2, Publikacja grupowa, planowana, opcje zaawansowane

Tworzenie struktury publikacji; faza przygotowania i opracowania dla publikacji grupowej; publikacja planowana, usuwanie publikacji, aktualizacja treści; import MARC i RDF

Literatura:

• T. Parkoła: Podręcznik użytkownika środowiska dLibra w wersji 2.5. Poznań 2006. Tryb dostępu: http://dlibra.psnc.pl/biblioteka/publication/21  [2006.02.23]

14. Oprogramowanie do tworzenia i konwersji dokumentów cyfrowych. Technologie eBook.

Adobe Acrobat, generatory PDF, Adobe PDF Online; LizardTech Document Express, DjVu Any2DjVu Server; drukarki wirtualne; IrfanView; OpenOfice; Mobipocket Reader; Mobipocket Creator.

Literatura:

• [Materiały firmowe GB Soft]: http://www.djvu.com.pl/ [2006.02.23] 
• [Materiały DjVu Zone]: http://www.djvuzone.org/ [2006.02.23] 
• [Eda Software Center - Elektrodea.net - download]: http://www.elektroda.net/download/category10.html [2006.02.23]
• DjVu Any2DjVu Server: http://any2djvu.djvuzone.org/  [2006.02.23]
• [Materiały Adobe]: http://www.adobe.com/ [2006.02.23] 
• [Materiały Mobipocket]: http://www.mobipocket.com/en/HomePage/default.asp [2006.02.23] 
• Portal DobreProgramy: http://www.dobreprogramy.pl/ [2006.02.23] [Kategoria: Konwertery i generatory PDF]
• S. Dobrzelewski, Format publikowania dokumentów – PDF, [w:] Dokumenty elektroniczne w bibliotekach, Kraków 2002, s. 256-261
• R. Lewandowski, Portable Document Format, [w:] Dokumenty elektroniczne, Poznań 1999, s. 125-136
• [Materiały IrfanView]: http://www.irfanview.com/ [2006.02.23] 
• Portal eBook.pl: http://www.ebook.pl/ [2006.02.23] 

15. Organizacja pracowni dygitalizacji

Wycieczka do DigitalCenter Kraków: http://www.digital-center.pl/

© W. M. Kolasa. Kraków 2007 [aktualizacja: 2007.02.23]