PBQ - opis formalny

* [poprawki i uzupełnienia dopisane 18 maja 2007 oznaczyłem kolorem zielonym]

W bazie PBQ zasadniczo kontynuujemy metodę poznaną przy BV, jej ilustracją są przykłady (w razie wątpliwości można wyciągać wnioski per analogiam);

Względem BV istnieje jednak kilka różnic:

• inny system numeracji, (aktualnie numerujemy w polu 650) 
• nie tworzymy haseł przedmiotowych (6xx), ani klasyfikacji (693, 696)
• rekordy podpisujemy w polu 600
• katalogujemy różne obiekty (nie tylko książki), ale również artykuły i rozprawy oraz dopisujemy w miarę konieczności adnotacje, recenzje, polemiki i powołania.

Przepisy:

W trakcie pracy proszę korzystać z odpowiednich opracowań na temat MARC21 i ISBD, w szczególności: 

• Format MARC21 rekordu bibliograficznego dla książki. - Warszawa : Centrum NUKat, 2005. Tryb dostępu: http://ultra.ap.krakow.pl/~wmkolasa/sowa/fm21Nukat2005.pdf 
• M. Janowska: Opis bibliograficzny artykułów. Warszawa 1997 [bardzo zalecana lektura całości - 30 s.]
• M. Janowska: Opis bibliograficzny wydawnictw ciągłych. Warszawa 1997 [szczególnie s. 32-34 poświęcone poprawnemu podawaniu numeracji]
• Kody nazw języków: http://www.loc.gov/marc/languages/langhome.html 

Wprowadzam następujące odstępstwa od tradycyjnych zasad MARC21:

• Stosujemy tylko trzy rodzaje uwag: 504 - bibliografia, 546 - język oraz 500 na pozostałe typy uwag;

• Hasła z pól 100 i 700 nie kończymy kropką i nie podajemy dat biograficznych

• Serie zawsze wpisujemy do 490 (nie tworząc wariantów w 830).

• Pole 245 dla artykułów,  rozpraw i wywiadów nie kończymy kropką.

• W 245 stosujemy tylko pola ^a ^b ^c (jeśli zdarzy się tom i tytuł tomu należy je wpisać do ^a lub ^b stosując odpowiednie znaki umowne).

• 773 – cytata (stosujemy wg wykładni, która podałem na ćwiczeniach i której ilustracja są  przykłady) - szczegóły B i C (niżej)

• 787 – recenzja, polemika (stosujemy wg wykładni, która podałem na ćwiczeniach i której ilustracja są  przykłady) - szczegóły  D (niżej)

• 991 – Adnotacja (wpisujemy tam wiernie treść adnotacji z oryginału. W przypadku, gdy adnotacja zawiera powołanie należy ją zredagować w odpowiedni sposób) - szczegóły  E (niżej)

• Inf. o lustracjach, tab. itp. podajemy tylko w przypadku książek (w innych rodzajach opisu pomijamy te dane).

Rodzaje dokumentów. Wprowadziłem następujący system oznaczeń:

• A - artykuł;
• R - rozprawa;
• K - książka;
• C - czasopismo jako całość;
• + - dopisanie treści do rekordu istniejącego (recenzja, polemika, adnotacja);
• "ptaszek" - opis należy samodzielnie odszukać w BBiNoK i dopisać do bazy.

Sugeruję następującą kolejność prac.

• Skopiować książki ze zdalnych serwerów z39.50 (dopuszczam kopiowanie z BN, NUKat, LoC i Oxford). Kopiowanie jest możliwe tylko na terenie pracowni (s. 18). Skopiowane rekordy można potem dowolnie edytować zwykłym klientem Sowy. Ważne jest tylko to, aby każdy kopiowane rekord podpisać i nadać mu odpowiedni numer.
• Następnie proszę skatalogować artykuły i rozprawy oraz dopisać ew. rekordy oznaczone "ptaszkiem";
• Na końcu uzupełniamy rekordy oznaczone +. Prosze zwrócić uwagę, że będą to rekordy tworzone przez inne osoby. Zatem aby je edytować należy być zalogowanym jako "korektor".

Odpowiednie szablony do pobrania jest tu: [należy go pobrać i odpowiednio zmodyfikować: nazwisko w 600 oraz ew. data, numer i PBQ w 650]

Znaki diakrytyczne: w miarę konieczności używamy je z menu "narzędzia" Sowy.

W miarę potrzeb rozmaite problemy będę rozwijał na forum. Umawiamy się że dyskusje odbywają się w forum (Prace kontrolne) w obrębie logicznych tematów i bez konieczności nie tworzymy nowych wątków. Uprzejmie proszę bez istotnej potrzeby nie pisać do mnie e-maili ani wypowiedzi prywatnych, lecz publikować zapytania na forum.

W przypadkach wątpliwych zapraszam na dyżury w każdy poniedziałek: 18.15-20-15.

A. KSIĄŻKA

A1. Stosujemy zasady poznane w BV oraz odstępstwa, które opisałem wyżej. Tj.

• Stosujemy tylko trzy rodzaje uwag: 504 - bibliografia, 546 - język oraz 500 na pozostałe typy uwag;

• Hasła z pól 100 i 700 nie kończymy kropką i nie podajemy dat biograficznych

• Serie zawsze wpisujemy do 490

• W 245 stosujemy tylko pola ^a ^b ^c (jeśli zdarzy się tom i tytuł tomu należy je wpisać do ^a lub ^b stosując odpowiednie znaki umowne).

A2. Jeśli opis zawiera adnotację - należy ją odpowiednio dopisać do pola 991 ^a - szczegóły zob. E (niżej). Zwracam uwagę, że pole 991 jest polem niepowtarzalnym.

A3. Jeśli opis zawiera recenzję lub polemikę - należy ją odpowiednio dopisać do pola 787 - szczegóły zob. D (niżej).  Zwracam uwagę, że pole 787 jest polem powtarzalnym dla każdej recenzji.

A4. Opis może tez zawierać uwagi (nie mylić z adnotacją), które należy wpisać do odpowiednich pól grupy 5xx - szczegóły zob.  H (niżej)

A5. Zwracam uwagę poprawne redagowanie in. w polu 300: nie ss. 173 (tylko 173 s.), nie 3 nlb. (tylko [3] s.), nie ilustr. - tylko il.).

B. ARTYKUŁ

B1. Artykuły opisujemy w sposób analogiczny jak książki z jedną różnicą (zamiast pola 260 + 300) jest tu jedno pole cytata 773. Por. dwa pierwsze przykłady oraz przykłady niżej:

B2. Zwracam uwagę, że źródłowe opisy były redagowane wg zasad innych niż ISDB i były dodatkowo zmienne w czasie - zatem przed ich wpisaniem do MARC należy je właściwie zinterpretować (pomocne mogą okazać się podane wzory niżej).  

B3. Pole 773 (i każde jego podpole) jest niepowtarzalne. Pola 773 nie kończymy kropką. Pole 787 nie zawiera wskaźników.

B4. Jeśli opis zawiera adnotację - należy ją odpowiednio dopisać do pola 991 ^a - szczegóły zob. E (niżej). Zwracam uwagę, że pole 991 jest polem niepowtarzalnym.

B5. Jeśli opis zawiera recenzję lub polemikę - należy ją odpowiednio dopisać do pola 787 - szczegóły zob. D (niżej).  Zwracam uwagę, że pole 787 jest polem powtarzalnym dla każdej recenzji.

B6. Opis może tez zawierać uwagi (nie mylić z adnotacją), które należy wpisać do odpowiednich pól grupy 5xx - szczegóły zob.  G (niżej)

B7. Tytuł czasopisma z cytaty 773 ^t podajemy w formie skróconej - tj. dokładnie takiej jak w źródle. Zauważone pomyłki lub wątpliwości proszę ze mną konsultować osobiście. 

B8. Formę numerację czasopisma z cytaty (773 ^g) należy odpowiednio zredagować, tak aby odpowiadała współczesnej wykładni. Rozwijam to niżej w punkcie F.

B9. Dla artykułów wieloczęściowych publikowanych na łamach tego samego tytułu należy utworzyć tylko jedno podpole 773 i wpisać tam odpowiednio całą treść rozdzielając średnikami zgrupowane segmenty. Np.:

• ..... ^g1955, nr 2, s. 57-71; nr 3, s. 51-56  [dwa numery z tego samego roku]
• ..... ^g1955, nr 7, s. 72-75; 1956, nr 3, s. 51-56  [dwa numery - każdy z innego roku]
• ..... ^g1955, nr 2, s. 57-71; nr 3, s. 51-56; 1956, nr 3, s. 51-56  [trzy numery - dwa pierwsze z tego samego roku, następny z kolejnego roku] - może być ich oczywiście dowolnie dużo.

B10. Dla ułatwienia poddaję wzory typowych artykułów ze źródłowej bibliografii i ogólny sposób ich interpretacji. Wzory nie wyczerpują jednak wszystkich możliwych sytuacji, zatem w przypadkach wątpliwych proszę o osobista konsultacje.

Artykuł jednego autora:
NAZWISKO Imię: Tytuł artykułu. Podtytuł artykułu. [Adnotacja]. Tytuł czasopisma. Numeracja paginacja

Uwagi: autor do 100 oraz 245 

Artykuł jednego autora + Tłumacz:
NAZWISKO Imię: Tytuł artykułu. Podtytuł artykułu. [Adnotacja]. Tł. Imię Nazwisko. Tytuł czasopisma. Numeracja paginacja

Uwagi: autor do 100 oraz 245, tłumacz do 245 i 700 + ^e

Artykuł dwóch (trzech) autorów:
NAZWISKO Imię, Nazwisko Imię: Tytuł artykułu. Podtytuł artykułu. [Adnotacja]. Tytuł czasopisma. Numeracja paginacja

Uwagi: pierwszy autor do 100, drugi do 700 bez ^e oraz obydwoje do 245

Artykuł bez autora (z tłumaczem, ilustratorem, redaktorem itp.)
TYTUŁ artykułu. Podtytuł artykułu. Tł. Imię Nazwisko. [Adnotacja]. Tytuł czasopisma. Numeracja paginacja

Uwagi: tłumacz, il. red. itp. do 245 oraz 700 + ^e

Artykuł baz autora (wypowiedź zbiorowa)
TYTUŁ artykułu. Podtytuł artykułu. Wypow. Imię Nazwisko. [Adnotacja]. Tytuł czasopisma. Numeracja paginacja

Uwagi: wypowiadający się jest autorem - więc do 245 oraz 700 bez ^e

Dopiski do tytułu. Sporadycznie po tyt. może być dodane w nawiasach [...] określanie, które nie jest adnotacją np. [nekr.] lub [uzupełnienie niejasnego tytułu]. W takim przypadku (ale zależy to od kontekstu):

• albo podajemy to jako rozwinięcie niejasnego tytułu podajemy w postaci nie zmienionej. np. 245 10 ^aPrace IOS [Instytutu Obróbki Skrawaniem] ....
• albo jeśli dopisek pełni rolę podtytułu - traktujemy jako podtytuł i wpisujemy do 245 ^b. Np. 245 10 ^aMichał Trześniowki : ^b[nekr]
• zasadę tę stosujemy do wszystkich typów wydawnictw (nie tylko artykułów). Przypadki wątpliwe proszę konsultować ze mną osobiście

Wywiad:
NAZWISKO Imię*: Tytuł artykułu. Podtytuł artykułu. [Adnotacja]. Rozm. Imię Nazwisko. Tytuł czasopisma. Numeracja paginacja

Uwagi: Autor (wypowiadający się)* do 100 i 245; osoba przepr. rozm. do 245 i 700 + ^eRozm. przepr.

B11. Zwracam uwagę na sposób podawania lokalizacji artykułu. Istnieją dwa rodzaje paginowania i nie wolno ich mylić:

• ciągłe, np.: s. 1-4  (tzn., że artykuł jest wydrukowany na stronach: od 1 do 4)
• nieciągłe, np.: s. 1, 4 (tzn., że artykuł jest wydrukowany na stronach: 1 i 4)

B12. Zwracam uwagę poprawne redagowanie in. o lokalizacji nie ss. 17-16 (tylko s. 17-16).

B13. Jeśli na końcu opisu artykułu, rozprawy lub recenzji (po paginacji) widnieje inf. il. lub rys., tab. - proszę ją ignorować.

C. ROZPRAWA:

C1. Rozprawę opisujemy w sposób analogiczny jak artykuł. Różnica sprowadza się do innego wyrażenia wprowadzającego w 773, dodatkowego podpola ^d w 773 oraz nieco innych zasad wypełniania ^g z 773. Zob przykład: Rozprawa w książce (praca zbiorowa)

C2. Pole 773 (i każde jego podpole) jest niepowtarzalne. Pola 773 nie kończymy kropką. Pole 773 nie zawiera wskaźników.

C3. Zawracam uwagę, że w formacie MARC na cytatę przeznaczono są tylko 3 podpola (niezbędne do identyfikacji):

• tytuł, który należy uzup. ewentualnym: 
  • oznaczeniem wydania całości (np. Wyd. 3) lub 
  • oznaczeniem tomu całości (np. T. 3)
• [pierwsze] miejsce i rok wydania
• lokalizacja

• podtytuł całości, 
• redaktora całości, 
• drugie i następne miejsce wydania.

C5. W przypadkach szczególnych można podać podtytuł i redaktora całości (jeśli tytuł jest nie wystarczający do identyfikacji, tzn. książek o identycznym tytule jest wydano już wiele). W ślad za tak pojętą wykładnią wskazane jest aby spr. czy tytuł książki, z której rozprawę opisujemy jest jednoznaczny: wystarczającym testem jest spr. jej w Karo przeszukując (BN, NUKat i BJ).

C6. Dla rozpraw cytowanych z pracy, która ma autora należy w polu cytaty należy miedzy pola "i" oraz "t" dodać jeszcze pole "a". Zob. przykład (Rozprawa w książce (praca tego samego autora)

C7. Lokalizację rozprawy w opisie MARC podajemy w polu 771 ^g (które jest w tym przypadku poprzedzone znakiem strefy (. - ) zatem rozpoczynam od "dużej litery" .... . - ^gS. 14-20

C7. Przypadki inne niż opisane proszę konsultować ze mną osobiście.

D. RECENZJA, POLEMIKA

D1. Recenzja lub polemika (pole 787) jest w naszej bazie obiektem niesamodzielnym - tzn. może wystąpić tylko jako element dodany do opisu: książki, artykułu, rozprawy lub czasopisma (jako całości). Por. przykłady (Książka (+ recenzje) i Książka (praca zbiorowa + recenzja + zawartość)

D2. Pole 787 jest powtarzalne, zaś każde jego podpole niepowtarzalne. Pola 787 nie kończymy kropką. Pole 787 nie zawiera wskaźników.

D3. Jeśli pole zawiera recenzję w w podpolu ^iRec.: jeśli polemikę - ^iPolem.: 

D4. Nigdy nie podajemy tytułów recenzji i polemik - ten element (nawet jeśli jest znany) proszę ignorować.

D5. Recenzentów i polemistów dodajemy do rekordów dwukrotnie (w formie do wyświetlania i indeksowania) - por. D7: 

• w 787 ...  ^aImię Nazwisko... (osobna 787 dla każdej recenzji) - i jest to forma do wyświetlania oraz
• w 700 ... ^aNazwisko, Imię. Rec (osobna 700 dla każdego recenzenta) - i jest to forma do indeksowania

D6. Jeśli recenzji jest więcej niż jedna tylko w pierwszym wystąpieniu pola 787 wpisujemy podpole ^i z określeniem "Rec." (787 ^i) inne rozpoczynamy od ^a. 

D7. Sposób wypełniania podpól ^t i ^g w polu 787 jest identyczny jak ^t i ^g dla artykułów 773 (por. B i F).

Przykład (MARC) - trzy recenzje w jednym rekordzie
.......
787 ^iRec.: ^aMarek Jaworski // ^tKwart. Hist. Prasy. - ^g1992, nr 2, s. 234-242
787 ^aJan Marx // ^tKultura. - ^g1992, nr 2, s. 92-97
787 ^aJanusz Termer // ^tNowe Książki. - ^g1987, nr 10, s. 72-74
700 1 ^aJaworski, Marek. ^eRec.
700 1 ^aMarx, Jan. ^eRec.
700 1 ^aTermer, Janusz. ^eRec.

E. ADNOTACJA

E1. Adnotację zawsze dopisujemy do pola 991 (^a). Pole 991 (i jego podpole ^a) nie jest niepowtarzalne. Pola 991 nie kończymy kropką. 

E2. Adnotacje dzielą się na wiele podtypów i każdy z nich wymaga innego podejścia.  Dwa najczęściej występujące omawiam niżej:

I. zwykła adnotacja (podana w formie opisowej)
Należy dodać do rekordu adnotację w formie identycznej, jak w źródle. Ps. niektóre adnotacje mogą być długie (nawet kilkanaście linijek tekstu). 

Przykład 1: 
...
991 ^a"Współczesność" (1956-1971) - próba monograficznego opisu
...

II. adnotacja z referencjami
Sytuacja charakterystyczna dla opisów prac zbiorowych, gdzie podajemy ich zawartość. Należy wpisać treść adnotacji z oryginału (wielu autorów i ich rozprawy w jednym polu 991 ^a oraz 700 dla każdego autora). Jedyny problem to konieczność niewielkiej modyfikacji szyku opisu, tak aby ich notacja przypominała 1 strefę zwykłego opisu (por. przykład niżej).  

Jest (w oryginale):
....
s. 25-31: BORZYSZKOWSKI Józef: Społeczność polska północnego Pomorza; s. 41-54: BANACH Jacek: Polska prasa gdańska : narodziny i rozwój; ... 
....

Ma być (po korekcie):
...
s. 25-31: Społeczność polska północnego Pomorza / Józef Borzyszkowski; s. 41-54: Polska prasa gdańska : narodziny i rozwój / Jacek Banach; ... 
...

Widok MARC (po korekcie)
...
700 1 ^aBorzyszkowski, Józef
700 1 ^aBanach, Jacek
991    ^as. 25-31: Społeczność polska północnego Pomorza / Józef Borzyszkowski; s. 41-54: Polska prasa gdańska : narodziny i rozwój / Jacek Banach; ... 
...

Podobną a metodę należy zastosować także do opisów, gdzie w treści adnotacji widnieje inf. wskazująca na referencje, np. Tekst jest ang. wersją art. J. Kafla: Wstęp do prasoznawstwa Zesz. Nauk Uniw. Warsz. 1955 nr 1 s. 12-19

Jest (w oryginale):
Tekst jest ang. wersją art. J. Kafla: Wstęp do prasoznawstwa  Zesz. Nauk Uniw. Warsz. 1955 nr 1 s. 12-19

Ma być (widok MARC)
991  ^aTekst jest ang. wersją: Wstęp do prasoznawstwa / Mieczysław Kafel // Zesz. Nauk Uniw. Warsz. - 1955, nr 1, s. 12-19
...
700 1 ^aKafel, Mieczysław

E3. Gdy rozpisywana w adnotacji rozprawa ma 2 i więcej autorów po "/ " podajemy ich kolejno rozdzielając przecinkami (w szyku Imię Nazwisko)

E4. Dla każdego autora wymienionego w tego rodzaju adnotacji należy dodać 700. Jeśli autor rozprawy jest już w rekordzie w 700 (np. w jako redaktor lub w innej funkcji) nie należy go powtarzać. 

E5. W niektórych publikacjach (szczególnie artykułach) nie jest podana lokalizacja całego artykułu,  tylko jego fragment. A zatem wiec w polu 773 nie będzie podanych stron, zaś będą na początku adnotacji). Np. 
991  ^as. 156-168: Prasa Wrocławia. Tak przygotowane opisy proszę przejmować jako poprawne i wprowadzać w nich zmian.

Oryg.: Por. Tenże: Prasa jako towar. Tamże 1988 z. 2 s. 3-5.

MARC:
...
991 ^a ..... Por. Tenże: Prasa jako towar // Tamże. - 1988, z. 2, s. 3-5.

Uprzedzając pytania wyjaśniam: "tenże" (znaczy ten sam, co użyty wyżej), "toż" (ten sam tytuł, tego samego autora, co użyty wyżej), "tamże" (w tym samym źródle, co wyżej). Jeśli tylko kontekst opisu na to pozwala, można stosować te określenie - ale można również je przerobić podstawiając w miejsce "tamże", "tenże" określone tytuły, nazwiska itp.

E7. W adnotacjach zasadniczo stosujemy te same znaki przestankowe, co w oryginalne. Powstaje jednak problem jak połączyć inf., które przejmujemy bez zmian (adnotacje opisowe) z referencjalmi (lub same referencje). Sugeruję, aby w przypadkach wątpliwych podawać następną cześć adnotacji "po kropce" lub po średniku" (dbając, aby zredagowana adnotacja był czytelna).

F. NUMERACJA CZASOPISM

F1. Poprawne numerowanie czasopism nie należy zdań najłatwiejszych, nie można go zautomatyzować i każdorazowo wymaga pewnego wysiłku. Proponuje zatem, aby przed katalogowaniem sprawdzić w bazie wzorcowej jak dany tytuł powinien być numerowany. Następnie w oparciu o źródła normatywne przeanalizować, czy znaleziony w bazie sposób numerowania jest właściwy. 

F3. W razie problemów podaję krótką własną interpretację i jej zastosowania cytacie. Generalna zasada jest następująca. Staramy się podać informacje niezbędne do identyfikacji wydawnictwa (bez numeracji redundantnych). W zależności od częstotliwości istnieje kilka schematów numeracji:

• dla czasopism wyd. regularnie (od dziennika do półrocznika - pod warynkiem, ze nie miały wyłącznie numeracji ciągłej) kolejność elementów jest następująca: 
  • rok, nr, strony [każdy element oddzielony przecinkiem], np. 1987, nr 5, s. 4-6 (w oryginale może być np. R. 33 1987 nr 5 s. 4-6) [rocznikowanie ciągłe "R. 33" - jest w tych przypadkach nadmiarowe - zatem pomijamy]. Określenie przed numerem ("z." lub "nr" należy podawać zgodnie z oryg.).
• dla czasopism wyd. nieregularnie, pism numerowych w sposób ciągły oraz roczników - wzór jest następujący: najpierw numeracja ciągła, potem rok (w nawiasach), potem inne. np. 
  • T. ... (rok), strony [np. R. 33 (1978), s. 4-6],
  • Z. ... (rok), strony [np. Z. 33 (1978), s. 4-6], 
  • Nr ... (rok), strony [np. Nr 33 (1978), s. 4-6], 
  • Vol. ... (rok), strony [np. Nr 33 (1978), s. 4-6], 
  • R. ... (rok), strony [np. R. 33 (1978), s. 4-6], 
• W nielicznych przypadkach po (rok) a przed strony może jeszcze nastąpić składnik pośredni np. fasc. Wówczas wzór jest następujący:
  • Vol (rok), fasc., strony [np. Vol. 33 (1978), fasc. 12, s. 4-6]. Są to jednak przypadki rzadkie, proszę je stosować wtedy, gdy znajdziemy potwierdzenie w bazach wzorcowych (por. F4).
• Incydentalnie zdarzają też przypadki inne, których nie wymieniłem (są opisane w PN-01152-02).
• Określenie: R., T., Vol., Nr (proszę podawać zgodnie z oryginałem)

F4. Aktualnie dostępnych jest kilka źródeł względnie dobrej jakości, gdzie można sprawdzić skróty i numeracje czasopism. Nie są to jednak źródła alternatywne, tylko komplementarne - zatem sprawdzamy we wszystkich i a na końcu staramy się wyciągnąć przysłowiowy "wspólny mianownik".

• BZCz (1996-2004): http://mak.bn.org.pl/cgi-bin/makwww.exe?BM=3 (indeks "wykaz_czasop);
• BBP (1971-1985): http://mak.bn.org.pl/cgi-bin/makwww.exe?BM=28 (sugeruję aby korzystać tylko z widoku MARC);
• Baza sowy (indeks "Tytuł czasopisma z cytaty");
• BWC z lat 1958-1975: http://mak.bn.org.pl/cgi-bin/makwww.exe?BM=34  (tu wiedzy dostarcza pole Zasób);
• NUKat (podbaza: CKTCz -Centralna Kartoteka Tytułów Czasopism). Jeśli nasze wcześniejsze poszukiwania zawiodą można do tych celów wykorzystać NUKat. Wyszukiwania prowadzimy, po uprzednim wybraniu indeksu "Tytuł czasopisma". W NUKat znajdziemy szereg użytecznych inf. zarówno inf. jak się tyt. skraca [w widoku MARC pole 210], jak i częstotliwość [pole 310]. A by zaś ustalić sposób numeracji sugeruję wykonać dwa sprawdzenia:
  • na karcie (uwagi) ustalamy określenie" "z", "nr", "vol", "Z", "T" itp.
  • przejść klikając link do dowolnej biblioteki, która egz. posiada i oglądamy zasób (ze względu na jakość sugeruję BJ, Ossolineum, UMCS lub KUL)

F5. Przypadki trudne. Uprzejmie proszę, aby zwrócić baczną uwagę, na następujące problemy:

• Czasopisma o tytule niewyróżniającym, np.: "Biuletyn", "Biuletyn Informacyjny", "Rocznik Naukowy", "Zeszyty Naukowe", "Sprawozdania" zwykle występują one w połączeniu z nazwą instytucji sprawczej:  "Biuletyn / Instytut Studiów Wschodnich", "Biuletyn Informacyjny / Ośrodek Karta", "Zeszyty Naukowe / Akademia Rolnicza w Lublinie", "Sprawozdania / Instytut Technologii Nafty " itd. itp. W ślad za tym ich skróty mogą brzmieć bardzo nienaturalnie: Zesz. Nauk., Acta Phys. / USzczec = Zeszyty Naukowe. Acta Physica / Uniwersytet Szczeciński
• Zeszyty naukowe - numeracja. Zeszyty naukowe są zwykle wydawane nieregularnie, w ślad za tym sposób ich oznaczania winien być następujący: Z. (rok), np. Z. 5 (1978) a [nie 1978, nr 5]. R., T., Vol., Nr (proszę podawać zgodnie z oryginałem). Bywają jednak wyjątki!!!
• Zeszyty naukowe - tytuł. W przypadku zeszytów naukowych o kilkustopniowym tytule (tj. sekcjach i podsekcjach), np. "Acta Universitatis Lodziensis. Humanistyka. Filologia Polska" - człon środkowy (tu: "Humanistyka") należy opuścić, w efekcie podajemy: "Acta Universitatis Lodziensis. Filologia Polska"; w ślad za tym skrót będzie zredukowany w podobnym stopniu. Redukcji takiej nie należy jednak wykonywać automatycznie - wcześniej należy się bowiem upewnić w bazach danych (pkt 4 wyżej).
• Zeszyty naukowe - wiele numeracji. Katalogując zeszyty naukowe o kilkustopniowym tytule (tj. sekcjach i podsekcjach) podajemy tylko numerację najniższego członu, np. Acta Universitatis Lodziensis. Filologia Polska. - R. 7 (1978) ........... (a zatem ten, który w przykładzie odnosi się do sekcji "Filologia Polska"), inne numeracje należy pominąć. Proponuje aby każdorazowo upewniać się w bazach wzorcowych (pkt F4)

F6. Identyczne zasady skracania i podawania numeracji obowiązują przy podawaniu źródła recenzji, czyli w polu (787).

F7. Uwaga ogólna. Proszę się nadmiernie nie sugerować sposobem oznaczania czasopism w oryginalnej bibliografii BBiNoK, gdyż zdarzają sie tam rozmaite formy błędne (Państwa obowiązkiem jest ustalić poprawną formę). Najlepszym do tego celu jest metodyczne korzystanie z baz wzorcowych (wyżej) i literatury:

F8. Zwracam uwagę na właściwy sposób oznaczania zeszytów łączonych: poprawnie: z. 2/3 (a nie z. 2-3). 

G. DOPISYWANIE DANYCH (opisy +)

G1. Opcja dopisywania danych ma miejsce wtedy, gdy dany opis figuruje w źródłowej bibliografii wiele razy. Najczęściej chodzi o dopisywanie recenzji lub adnotacji.  Z uwagi, na to, że jest to "nie nasz opis" musimy poczekać aż zostanie przez "kogos dodany". Stad proszę takie opisy wykonywać dopiero na końcu prac. Gdyby sie okazało, że mimo upływu terminu wykonania pracy opisu wciąż w bazie nie ma - proszę do zgłosić do mnie osobiście. 

G2. Opisu takiego nie tworzymy sami, lecz uzupełniamy własnymi danymi (recenzja, adnotacji itp.). Aby dodać odpowiednie dane należy:

• zalogować się jako korektor1, kotrektor2 lub korektor3 (hasła podałem na ćwiczeniach);
• wyszukać odpowiedni rekord (zalecam daleko idąca ostrożność, gdyż w bazie może być wiele jednobrzmiących opisów, nasze OPISY maja mieć w polu 650 wpis "PBQ") - najlepiej wyszukiwać przez indeks tytuł;
• otworzyć do modyfikacji i dodać odpowiednie pola (zależnie od typu opisu będzie to recenzja adnotacja;
  • recenzje dopisujemy wg zwykłej procedury (por. D)
  • adnotacje - wyjątkowo w odrębnym polu 991. Inne uwagi zgodnie z E);
• po zakończeniu modyfikacji dodać: 600 z własnym nazwiskiem i zapisać zmiany (w sytuacji, gdy kilkukrotnie będziemy modyfikować ten sam rekord - jedna nasza 600 wystarczy);
• do takich rekordów nie dodajemy własnego PBQ!!!

G3. Uprzejmie proszę zawsze wcześniej sprawdzić, czy identyczna recenzja (recenzja, adnotacja),  którą zamierzamy wprowadzić nie jest już dopisana przez kogoś innego (w pracy grupowej takie przypadki mogą się zdarzyć - stąd proszę o czujność). Jeśli identyczna recenzja istnieje nie dopisujemy jej drugi raz. Nie dopisujemy także autora rec. do 700, jeśli występuje już w rekordzie w innej funkcji.

H. POLA 5xx (UWAGI )

H1. Uwagi poniższe odnoszą sie do wszystkich rodzajów opisów (ksiązki, artykuły, rozprawy, czasopisma).

H2. W opisach mogą się pojawić rozmaite inf., które należy traktować jako uwagi i wpisywać do pól grupy 5xx. Dla uproszczenia ustaliliśmy, że stosujemy tylko 3 pola:  504 - bibliografia, 546 - język oraz 500 na pozostałe typy uwag;

H3. Problemem będzie nie tyle wpisanie tych inf. do 5xx - gdyż są to pola bardzo proste  (zwykle całą treść uwagi wpisujemy do 5xx) lecz poprawna identyfikacja samej uwagi i jej interpretacja.

H4. W uwagach należy stosować skróty wg polskiej normy PN-85/N-01158 Skróty wyrazów i wyrażeń w opisie bibliograficznym. Tu jest jej fragment: http://biblioteka.oeiizk.waw.pl/skroty.htm (inne użyteczne skróty są np. tu: http://kamunikat.net.iig.pl/www/knizki/historia/sosna/dziedzictwo/01.htm).

H5. Uwaga jest takim elementem opisu, który w odróżnieniu od adnotacji nie odnosi się do aspektów teściowych, lecz formalnych. Będą to więc inf. o streszczeniach, wydaniach, załącznikach itp. Niżej zwracam uwagę na przypadki najczęstsze. 

H5.1. Streszczenie.  W różnych okresach panowały różne zwyczaje wpisywania inf. o streszczeniach. Aktualnie należy podawać je w polu 546 stosując polskie skróty (nie podajemy przy tym stron, na których jest streszczenie). Zatem niejednokrotnie zajdzie potrzeba aby uwagę przeredagować.  W razie wątpliwości stosować się ścisle do wykładni MARC21 dla książek. Niżej kilka przykładów:

• w oryg.: Sod. s. 211 (oznacza to "sodierżenie" czyli streszcz ros. => podamy więc 546 ^aStreszcz. ros. oraz w 041 ... ^brus
• w oryg.: Rez. (oznacza to "rezjume" czyli sterszcz. ros.) => podamy więc 546 ^aStreszcz. ros. oraz w 041 ... ^brus
• w oryg.: Sum. (oznacza "summary" czyli streszcz ang.) => podamy więc 546 ^aStreszcz. ang. oraz w 041 ... ^breng
• Inne najczęściej występujące to określenia:

  • Rés. – Résumé (streszcz .fr.)
  • Rez. – Rezjume (sterszcz. ros.)
  • Zsfg – Zusammenfassung (streszcz. niem.)
  • Sum. lub Summ. – Summary (streszcz. ang.)

H5.2. Bibliografia. Inf. o bibliografii zał. należy w formie skróconej podawać 504 (jeśli źródło podało inf. o jej lokalizacji można je podać). Np.

• w oryg.: ... bibliogr. => podajemy 504 .. ^aBibliogr.
• w oryg.: ... bibliogr. s. 4-6 => podajemy 504 .. ^aBibliogr. s. 4-6.
• moga być tez stosowane formy opisowe, np. Bibliogr. prac J. Kafla - s. 5-7.

H6. Wątpliwe przypadki proszę ze mną konsultować osobiście.

J. CZASOPISMA - jako całości (kod "C")

J1. Czasopisma jako całości katalogujemy w sposób identyczny jak książki (por. A) dodając da dodatkowe pola:

• 362 (numeracja, np. 362 1 ^a1947, nr 1-12)
• 310 (częstotliwość: np. 310 ^aMies.)

Przykład:
...
245 00 ^aPrasa Polska : ^bpismo Stowarzyszenia Dziennikarzy Rzeczpospolitej Polskiej / ^cred. Florian Dłużak.
260 ^aWarszawa : ^bSDRP, ^c1990
310 ^aMies.
362 1 ^a1947, nr 1 (czerwiec) - 1990, nr 1/3 (styczeń/ marzec) = nr 1-486/488
500 ^aOpis na podst. 1990, nr 1/3.
600 1 ^aAnominowy student III roku
650 ^aPBQ^b1945^x0000.
700 1 ^aDłużak, Florian. ^eRed.
991 ^aAdres red. ul. Foksal 3/5, 00-366 Warszawa. - Nakł. 2500 egz
...

J2. Jeśli opis zawiera adnotację - należy ją odpowiednio dopisać do pola 991 ^a - szczegóły zob. E. Zwracam uwagę, że pole 991 jest polem niepowtarzalnym.

J3. Jeśli opis zawiera recenzję lub polemikę - należy ją odpowiednio dopisać do pola 787 - szczegóły zob. D.  Zwracam uwagę, że pole 787 jest polem powtarzalnym dla każdej recenzji.

J4. W polu 362 należy podać numeracje opisywanego ciągu zgodnie z wskazówkami, które opisałem w punkcie F. 

J5. Pojedynczy opis czasopisma w naszej bazie jako całości może dotyczyć co najwyżej jednego roku (np. 1951, nr 1-12). Jeśli jest opisany więcej niż jeden rok opis taki należy rozbić dna odpowiednia liczbę opisów składowych (np. 1952, nr 1-12; 1953, 1-6) => w tym przypadku sporządzamy dwa rekordy: pierwszy dla "1952, nr 1-12", drugi dla "1953, 1-6". Do numerów tak podzielonych opisów (pole 650 ... ^x) proszę dodać na końcu literkę a, b, c itd. Np. ... x0565a. Utworzone tą droga rekordy będą się różnić od siebie 

• zawartością 362
• zawartością 991 (jeśli adnotacja ma charakter zawartościowy - w adnotacji tego typu podajemy tylko taki fragment jaki jest wskazany w 362)
• inne elementy pozostają takie same (łącznie z recenzjami).

K. KOPIOWANIE (Z39.50)

K1. Rekordy książek skopiowanych przez z39.50 należy następnie uzupełnić (recenzja, adnotacja) oraz ewentualnie przeredagować, aby były zgodne z metodą opisaną w A.

K2. Skopiowany rekord może zawierać "więcej informacji", niż podaje nasze źródło (np. dodatkowych redaktorów, tłumaczy, uwagi itp.) - w tym przypadku ufamy, że w BN, NUKat i BJ skatalogowano rekord lepiej niż BBiNoK.

K3. Skopiowany rekord nie może jednak zawierać "mniej informacji", niż podaje nasze BBiNoK. W przypadku takich opisów, należy je po skopiowaniu uzupełnić.

L. UWAGI OGÓLNE i WYJĄTKI

Artykuł autora podpisany kryptonimem:
(kryptonim autora): Tytuł artykułu. Podtytuł artykułu. [Adnotacja]. Tytuł czasopisma. Numeracja

Uwagi: autor do 245 i 700. Innymi słowy ustalam arbitralnie, iż kryptonimów nigdy nie dajemy do 100, lecz do 700 (choć MARC tak ostro tego nie stanowi)

Nawiasy w rozwinięciach [imion i nazwisk autorów, współautorów]
Jeśli w haśle opisu część hasła np. KOWALSKI J[an] jest podana w nawiasach wówczas w formę z nawiasami stosujemy tylko w 245 ^c natomiast w 100 i 700 podajemy bez nawiasów.

Jeśli istnieje kilku równorzędnych autorów, tłumaczy redaktorów itp. to są oni oddzielni w opisie "," (przecinkami). Proszę pamiętać, że każdą osobę, twórcę (autora, tłumacz itp.) wpisujemy do rekordu dwukrotnie: do 245 ^c w formie do wyświetlania oraz do 100 lub 700. Przy czym 700 mogą być bez podpola ^e lub z polem ^e. Innymi słowy w zależności, czy do hasła 700 należy dodać określenie rodzaju współpracy. Regulują to zasady katalogowania. Por. komentarz do pola MARC w dowolnej instrukcji 700.  Aby sprawę nieco rozświetlić proponuję następującą wykładnię: określanie rodzaju współpracy dodajemy dla każdej 700 ^e z wyjątkiem tych sytuacji gdy jest to drugi lub trzeci autor oraz dla kryptonimu pierwszego autora. Typowe określenia rodzaju współpracy to: Red., Tł., Oprac., Rozm. przepr., Rec.

Cześć wprowadzonych tu zasad ma charakter lokalny i nie ma potwierdzenia w normach (np. kryptonim do 700). Przyjęto takie rozwiązania z uwagi na to, że baza kontynuuje pewne metodę i nie można jej zmienić aby nie utracić spójności danych.

UWAGI KOŃCOWE

Odstępstwa. W bazie zastosowano kilka świadomych odstępstw od standardowych metodologii bibliograficznych. Wynika to w dużej mierze z konieczności synchronizowania pracy grupowej przy metodzie współkatalogowania oraz ograniczeń użytkowanego systemu. Odstępstwa dotyczyły w szczególności: powtarzalności pola 991 (ta opcja ma charakter tymczasowy). Rozwiązanie takie przyjąłem aby móc zsynchronizować efekty pracy grupowej na wspólnej bazie. Pola 991 na etapie korekty zostaną połączone. W realnych bazach unika się powielania 991. Z rozmaitych przyczyn wprowadzono także kilka innych odstępstw od norm bibliograficznych, np. w polach 787 i 773 (np. w  np. 787 ^a - wg normy hasło powinno mieć szyk Nazwisko, imię i być indeksowane wprost [a ponieważ nie jest wprowadziłem dodatkowe hasła dla recenzentów]); istnieją też drobne różnice w stosowanych znakach umownych w 787 i 773 itp. Wspomniane problemy z cytatą, recenzją i adnotacją są w skali kraju wciąż nie rozwiązane i istnieje kilka "szkół", zależnych od systemu (MAK, SOWa, Promax i inne). 

Dla zainteresowanych. Najpopularniejszą wykładnię dedykowaną dla MAKa opisano w książce:  Adaptacja formatu MARC 21 dla bibliografii regionalnej / B. Bartoszewicz-Fabiańska, M. Janowska, K. Janczewski, J. Słowik. - Warszawa: Wydaw. SBP, 2003. -321, [3] s. - (Propozycje i Materiały/ Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich ; 58) - por. też komentarz: http://ebib.oss.wroc.pl/2004/58/legezynska.php, lecz do pracy w aktualnej wersji Sowy ma ona ograniczone zastosowanie.

©  W. M. Kolasa. Kraków 2007 http://www.wmkolasa.up.krakow.pl/ [aktualizacja 18.05.2007]